खुलताबादचे नाव रत्नपूर : ऐतिहासिक पुनरुत्थानाची दिशा

Khuldabad to be Renamed Ratnapur: A Step Towards Historical Reclamation

 

परिचय

महाराष्ट्रातील ऐतिहासिक नगरी खुलताबाद आता नाव बदलाच्या केंद्रस्थानी आली आहे. महाराष्ट्राचे सामाजिक न्याय मंत्री आणि छत्रपती संभाजीनगरचे पालकमंत्री संजय शिरसाट यांनी जाहीर केले की, खुलताबादचे नाव आता “रत्नपूर” असे ठेवले जाणार आहे. यामुळे संपूर्ण राज्यात नव्याने ऐतिहासिक, राजकीय आणि सांस्कृतिक चर्चा सुरू झाली आहे. “Khuldabad to be renamed Ratnapur” ही घोषणा एक ऐतिहासिक पुनरुत्थानाच्या दिशेने टाकलेले महत्त्वपूर्ण पाऊल मानली जात आहे.

इतिहासाचा मागोवा

खुलताबाद हे ठिकाण फार पूर्वी “रत्नपूर” या नावाने ओळखले जात होते. परंतु औरंगजेबाच्या काळात या शहराचे नाव बदलून खुलताबाद ठेवण्यात आले. औरंगजेब, जो भारतात मुघल साम्राज्याचा अंतिम प्रभावी सम्राट होता, त्याचे थडगे याच ठिकाणी आहे. त्याच्या मृत्यूनंतर येथे त्याचा मुलगा आझमशहा, निजाम आसफजाह आणि इतरांचीही समाधी स्थाने आहेत. “Khuldabad to be renamed Ratnapur” ही मागणी फक्त नाव बदलाची नव्हे तर इतिहास दुरुस्त करण्याची आहे.

राजकीय प्रतिक्रिया आणि प्रक्रिया

मंत्री संजय शिरसाट यांनी स्पष्ट केले की, “मुघलांनी राज्य केले तेव्हा अनेक शहरांची नावे बदलली गेली होती. त्यावेळी रत्नपूरचे नाव बदलून खुलताबाद ठेवण्यात आले होते. आता आपण इतिहासाचे खरे रूप दाखवण्याच्या दिशेने पाऊल टाकत आहोत.”

ते म्हणाले की, “Khuldabad to be renamed Ratnapur” हे फक्त एक घोषवाक्य नाही, तर हे ऐतिहासिक आत्मसन्मानाचे प्रतीक आहे. यासाठी त्यांनी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांना पत्र लिहून ही प्रक्रिया गतीमान करण्याची मागणी केली आहे. या संदर्भात विधानसभेत प्रस्ताव सादर केला जाण्याची शक्यता आहे.

सांस्कृतिक आणि धार्मिक संदर्भ

खुलताबाद हे शहर संतांची भूमी मानले जाते. इथे अनेक संतांनी तपश्चर्या केली. या भूमीचा इतिहास फार पुरातन आहे आणि औरंगजेबाच्या आगमनानंतर त्याला धार्मिक आणि सांस्कृतिक वेगळेपणा लाभला. “Khuldabad to be renamed Ratnapur” हा निर्णय हे सर्व सांस्कृतिक बाजू समोर ठेवून घेतला गेला आहे.

औरंगजेबच्या थडग्याबाबत वाद

खुलताबादमधील औरंगजेबाच्या थडग्याबाबत मागील काही महिन्यांत मोठा वाद निर्माण झाला आहे. विश्व हिंदू परिषद आणि इतर संघटनांनी या थडग्याच्या हटविण्याची मागणी केली होती. त्यानंतर, मंत्री शिरसाट यांनी खुलताबादमध्ये औरंगजेबच्या थडग्यासाठी महाराष्ट्रात जागा नसल्याचे स्पष्टपणे सांगितले होते.

त्यांनी म्हटले, “महाराष्ट्रात छत्रपती संभाजी महाराज यांना छळून ठार करणाऱ्या औरंगजेबसारख्या क्रूर शासकाच्या थडग्यासाठी जागा नाही. Khuldabad to be renamed Ratnapur हे आवश्यक आहे, कारण आपल्याला आपली ओळख परत मिळवायची आहे.”

 

स्थानीय जनतेचा प्रतिसाद

या घोषणेनंतर स्थानिक नागरिकांमध्ये संमिश्र भावना दिसून आल्या. काही लोकांनी या निर्णयाचे स्वागत केले तर काहींनी विरोध दर्शवला. काही नागरिकांनी म्हटले की, “Khuldabad to be renamed Ratnapur” ही एक स्वागतार्ह गोष्ट आहे कारण ती आपल्या मूळ ओळखीला पुनरुज्जीवित करते.

तर, काही विरोधकांनी सांगितले की, नाव बदलून आपल्याला काय मिळेल? त्याऐवजी शहराच्या विकासावर भर दिला पाहिजे.

ऐतिहासिक दस्तावेज व पुरावे

इतिहासकार सांगतात की रत्नपूर हे नाव प्राचीन दस्तावेजांमध्ये आढळते. काही ऐतिहासिक नकाशे आणि प्रवासवृत्तांतांमध्ये हे स्पष्टपणे नमूद आहे. औरंगजेबाने येथील बऱ्याच मंदिरांचे नाश करून आपल्या सत्तेचे चिन्ह म्हणून शहराचे नामकरण केले होते. “Khuldabad to be renamed Ratnapur” ही मागणी या ऐतिहासिक वास्तवावर आधारित आहे.

 

सरकारी धोरण आणि पुढील प्रक्रिया

राज्य सरकारने या नावबदल प्रक्रियेसंबंधी सकारात्मक संकेत दिले आहेत. मंत्री शिरसाट म्हणाले की, “सरकार आता अशा सर्व ठिकाणांची नावे बदलण्याच्या विचारात आहे ज्यामध्ये ‘बाद’ सारखा नकारात्मक शब्द आहे. Khuldabad to be renamed Ratnapur ही फक्त सुरुवात आहे.”

या निर्णयाची अंमलबजावणी करताना शासकीय नियम, केंद्र सरकारची परवानगी, स्थानिक प्रशासनाची भूमिका, आणि ऐतिहासिक व धार्मिक घटकांचा अभ्यास केला जाईल.

 

छत्रपती शिवाजी महाराज आणि संभाजी महाराजांचा सन्मान

शिरसाट यांनी यावेळी सांगितले की, “खुलताबादमध्ये छत्रपती शिवाजी महाराज आणि संभाजी महाराज यांच्या इतिहासावर आधारित स्मारक उभारण्याचा सरकारचा मानस आहे.”

त्यांच्या मते, “Khuldabad to be renamed Ratnapur” ही केवळ एक औपचारिक बाब नसून छत्रपतींच्या विचारांचे आणि शौर्याचे स्मरण करण्याची संधी आहे.

 

मीडिया व सोशल मीडियावरील प्रतिक्रिया

संपूर्ण महाराष्ट्रात “Khuldabad to be renamed Ratnapur” या विषयावर चर्चा सुरू आहे. ट्विटर, फेसबुक आणि इतर सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर याबद्दल विविध प्रतिक्रिया उमटल्या आहेत. काही लोकांनी या निर्णयाचे स्वागत करत त्यास ‘इतिहासाची पुनर्स्थापना’ असे म्हटले आहे.

तर काहींनी यास राजकीय अजेंडा असल्याचा आरोप केला आहे. या पार्श्वभूमीवर राज्य सरकारची भूमिका आणि निर्णयप्रक्रिया महत्त्वाची ठरणार आहे.

 

निष्कर्ष

“Khuldabad to be renamed Ratnapur” ही घोषणा महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक, धार्मिक आणि ऐतिहासिक वारशाला सन्मान देणारी आहे. हे नाव बदल फक्त अक्षरांमध्ये फरक करत नाही, तर संपूर्ण इतिहासाची दृष्टी बदलतो. जिथे इतिहास विकृत करण्यात आला होता, तिथे आता तो दुरुस्त केला जात आहे.

शहराची ओळख, त्याचा आत्मा आणि त्याचे गौरवशाली भूतकाळ पुन्हा उजळवण्याचे हे पाऊल आहे. इतिहासाचा सन्मान, राजे-महाराजांची परंपरा, आणि महाराष्ट्राची संस्कृती जपणारे हे महत्त्वपूर्ण टप्पे ठरणार आहेत.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs): खुलताबादचे नाव रत्नपूर का ठेवले जात आहे?

1. खुलताबादचे नाव रत्नपूर का ठेवले जात आहे?
   औरंगजेबाच्या काळात बदललेल्या नावांना मूळ रूपात परत आणण्यासाठी आणि मराठा इतिहासाचे जतन करण्यासाठी खुलताबादचे नाव पुन्हा रत्नपूर ठेवण्याचा निर्णय घेतला गेला आहे.

2. रत्नपूर हे नाव ऐतिहासिकदृष्ट्या महत्त्वाचे का आहे?
   औरंगजेबाच्या काळात खुलताबाद असे नाव ठेवण्यापूर्वी या गावाचे नाव रत्नपूर होते. हे संतांची भूमी म्हणून ओळखले जात असे आणि धार्मिकदृष्ट्या महत्त्वाचे होते.

3. खुलताबादचे नाव बदलण्याची घोषणा कोणी केली?
   महाराष्ट्र राज्याचे सामाजिक न्याय मंत्री आणि छत्रपती संभाजीनगरचे पालकमंत्री संजय शिरसाट यांनी ही घोषणा केली आहे.

4. औरंगजेबाच्या समाधीवर वाद का आहे?
   काही हिंदुत्ववादी संघटनांनी औरंगजेबाच्या समाधीला महाराष्ट्रात स्थान नसावे अशी मागणी केली आहे. मात्र सरकारने स्पष्ट केले आहे की ती एक संरक्षित वास्तू आहे.

5. खुलताबाद (रत्नपूर) छत्रपती संभाजीनगरपासून किती अंतरावर आहे?
   खुलताबाद, ज्याचे नाव आता रत्नपूर ठेवण्याचा प्रस्ताव आहे, हे छत्रपती संभाजीनगरपासून अंदाजे २४ किमी अंतरावर आहे.

6. रत्नपूरमध्ये सरकार कोणती स्मारके उभारणार आहे?
   सरकार छत्रपती शिवाजी महाराज व संभाजी महाराज यांच्या इतिहासाचे दर्शन घडविणारे स्मारक उभारण्याचा विचार करत आहे.

7. खुलताबादचे नाव रत्नपूर ठेवले गेल्याने पर्यटनावर परिणाम होईल का?
   होय, हे नाव बदलल्याने मराठा इतिहासाशी संबंधित पर्यटनाला चालना मिळू शकते.

8. सरकारने नाव बदलण्यासाठी कायदेशीर प्रक्रिया सुरू केली आहे का?
   संजय शिरसाट यांनी सांगितले की मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांना याबाबत पत्र पाठवण्यात आले असून, लवकरच विधानसभा अधिवेशनात ठराव मांडला जाऊ शकतो.

9. औरंगजेबाने महाराष्ट्रात आणखी कोणती नावे बदलली होती?
   खुळताबाद (रत्नपूर), खिडकी (औरंगाबाद), देवगिरी (दौलताबाद) अशी अनेक गावे औरंगजेबाने आपल्या काळात बदलली होती.

10. खुलताबादचे नाव रत्नपूर ठेवल्याबाबत जनतेचा काय प्रतिसाद आहे?
    काहींनी या निर्णयाचे स्वागत केले असून, मूळ इतिहास आणि मराठा परंपरा जपली जात असल्याचे म्हटले आहे. तर काही लोकांनी राजकीय हेतूंवर प्रश्न उपस्थित केले आहेत.

जर तुम्हाला या विषयावर अधिक माहिती हवी असेल, किंवा तुम्ही यावर आपले मत नोंदवू इच्छित असाल, तर संभाजीनगरकर.कॉम वर जरूर भेट द्या.